زنگ خطر در مدارس ایران | آلودگی هوا، جنگ و کرونا چطور آینده مملکت را به بازی گرفت؟
رویداد۲۴| خبر اخیر وزارت آموزش و پرورش مبنی بر جایگزینی کلاسهای حضوری و آموزش آنلاین با «مدرسه تلویزیونی» اگرچه با هدف جلوگیری از اختلال در روند تحصیلی اعلام شده، اما نشاندهنده عمق بحران در نظام آموزشی ایران است.
این بحران از زمان شیوع کرونا شروع شد و با تعطیلیهای مکرر به دلیل آلودگی هوا و جنگ و ... ادامه یافته است؛ وضعیتی که سبب شده دانشآموزان روزبهروز از فرصتهای یادگیری حضوری محروم شوند.
تجربه جهانی نشان میدهد که در کشورهای توسعهیافته، مدارس محور اصلی رشد علمی و اجتماعی دانشآموزان هستند و حتی در شرایط بحرانی، با زیرساختهای قوی دیجیتال، برنامههای تعاملی و پشتیبانی از خانوادهها، مانع از افت تحصیلی و کاهش مهارتهای عملی نسل جدید میشوند.
در ژاپن، فنلاند و کانادا، کلاسهای آنلاین در کنار برنامههای حضوری مکمل هستند و معلمان از طریق ابزارهای دیجیتال به شکل فردی پیشرفت دانشآموزان را ارزیابی میکنند. برخلاف این رویکردها، در ایران، تعطیلی مکرر مدارس و جایگزینی آموزش تلویزیونی یا آنلاین، بدون زیرساخت مناسب و نظارت دقیق، باعث شده دانشآموزان بدون رشد عملی و مهارت واقعی از پایهای به پایه دیگر منتقل شوند؛ مسئلهای که میتواند تبعات اجتماعی و اقتصادی گستردهای در آینده داشته باشد.
اینترنت کند و مدرسه تلویزیونی؛ راهکارهایی ناکافی
شیوع کرونا نقطه آغاز ضعفهای ساختاری نظام آموزشی ایران بود. تعطیلی طولانیمدت مدارس، جایگزینی آموزش حضوری با کلاسهای آنلاین و ناتوانی در مدیریت زیرساختهای فناوری، روند یادگیری دانشآموزان را متوقف کرد. حالا، سالها پس از آغاز پاندمی، بسیاری از مدارس هنوز با مشکلات مشابه روبهرو هستند و تعطیلیهای مکرر به دلیل آلودگی هوا، جنگ و بحرانهای منطقهای، آموزش حضوری را به یک رویا بدل کرده است.
وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده است که در صورت ادامه آلودگی هوا، «مدرسه تلویزیونی» جایگزین آموزش حضوری و مجازی خواهد شد. تولید محتوا از ابتدای سال تحصیلی آغاز شده و از طریق شبکه شاد و سیمای جمهوری اسلامی پخش میشود. اما کیفیت پایین محتوا، نبود تعامل واقعی با دانشآموز و دسترسی محدود به اینترنت، این تجربه را ناکارآمد و کم اثر کرده است.
والدین به جای دانشآموز؛ بحران مسئولیتپذیری
یکی از نگرانیهای جدی، نقش والدین در انجام تکالیف و پروژههای آموزشی است. بسیاری از دانشآموزان بدون کسب مهارت عملی، کارها و تمرینهایشان را با کمک والدین انجام میدهند و معلمان و مدارس غالباً به این موضوع توجه ندارند. این وضعیت باعث کاهش کیفیت آموزش و فاصله گرفتن دانشآموزان از یادگیری واقعی میشود.
نظام نمرهدهی و پیشرفت تحصیلی؛ رشد واقعی زیر سؤال است
نظام نمرهدهی و ارتقای پایه دیگر ضمانت کیفیت تحصیل نیست. دانشآموزان از پایهای به پایه دیگر منتقل میشوند، بدون آنکه مهارتها و رشد عملی آنها به درستی سنجیده شود. این روند، علاوه بر کاهش انگیزه، آینده علمی و مهارتی کشور را نیز تهدید میکند.
تجارب جهانی را نادیده نگیریم
در کشورهای توسعهیافته، تعطیلی مدارس به معنای توقف یادگیری نیست. با استفاده از برنامههای تعاملی آنلاین، حمایت ویژه از خانوادهها، کلاسهای نیمهحضوری و ارزیابی مداوم، از افت تحصیلی جلوگیری میشود. برای مثال، فنلاند سیستم آموزش انعطافپذیر و معلمان آموزش دیده در استفاده از فناوری را دارد که اجازه نمیدهد بحرانها کیفیت آموزش را کاهش دهد. این در حالی است که در ایران، کمبود زیرساخت و مدیریت ناکارآمد، دانشآموزان را قربانی کوتاهیهای نظام آموزشی کرده است.
آیندهسازان کشور در خطر هستند
دانشآموزان امروز، مدیران، پزشکان و مهندسان فردای کشور هستند. کوتاهی در آموزش آنها و پذیرفتن کیفیت پایین آموزش، سرمایهگذاری بر روی شکست آینده کشور است. مسئولان باید بحران آموزش را جدی بگیرند و زیرساختها، برنامهریزی و کیفیت محتواهای آموزشی را بهبود بخشند، در غیر این صورت، نسلی ناتوان و آمادهنبودن در انتظار جامعه خواهد بود.
بی کفایتی مشتی مسئول بیسواد ، پخمگان باید بروند. 
